Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

1

Ο ΡΒ γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας, το οποίο στην αρχαιότητα ονομαζόταν Φερές.

Ο ΡΒ εξέδωσε την περίφημη «Χάρτα της Ελλάδος» και συνέγραψε τον Θούριο, έναν φλογερό επαναστατικό ύμνο που έγινε σύμβολο του αγώνα για την ελευθερία.

Ο ΡΒ οραματιζόταν τη συνεργασία των υπόδουλων βαλκανικών λαών για την απελευθέρωσή τους από τον οθωμανικό ζυγό και τη δημιουργία ενός ευνομούμενου δημοκρατικού κράτους, όπου θα κυριαρχούσε η ελληνική γλώσσα και παιδεία. Οι Αυστριακοί όμως συνέλαβαν τον ΡΒ τον Δεκέμβριο του 1797 και τον παρέδωσαν στους Τούρκους, οι οποίοι τον θανάτωσαν και τον έριξαν στον Δούναβη.

2

Η ΦΕ ιδρύθηκε στην Οδησσό και οι ιδρυτές της προχώρησαν στην εγγραφή μελών στις ελληνικές παροικίες του εξωτερικού και στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, ενθαρρυμένοι από το επαναστατικό πνεύμα του Ρήγα Βελεστινλή, τους αγώνες του Λάμπρου Κατσώνη και των Σουλιωτών, καθώς και την αναταραχή που προκαλούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία απείθαρχοι πασάδες.

Χρησιμοποιούσαν κρυπτογραφικό κώδικα για να επικοινωνούν μεταξύ τους και υπέγραφαν με ψευδώνυμα. Η μύησή τους στην οργάνωση είχε τη μορφή ιεροτελεστίας, που τη σφράγιζε ο όρκος μπροστά σε ιερέα.

Το 1818, όμως, μεταφέρθηκε η έδρα της στην καρδιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη. Τότε η στρατολόγηση μελών επεκτάθηκε παντού και στη σημερινή Ελλάδα.

Σύμφωνα με τα σχέδια της ΦΕ, η Επανάσταση επρόκειτο να ξεκινήσει ταυτόχρονα στη Μολδοβλαχία και την Πελοπόννησο, ώστε να διασπαστεί ο οθωμανικός στρατός, ο οποίος βρισκόταν ήδη σε πόλεμο με τον Αλή Πασά στα Ιωάννινα.

3

Τελικά αποφασίστηκε να ξεκινήσει η Επανάσταση από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες (σημερινή Μολδαβία και Ρουμανία), όπου δεν υπήρχε οθωμανικός στρατός, οι ηγεμόνες τους ήταν Έλληνες Φαναριώτες και κατοικούσαν εκεί πολλοί Έλληνες.

Υπολογίζοντας στη ρωσική βοήθεια, ο ΑΥ πέρασε τον Φεβρουάριο του 1821 τον ποταμό Προύθο και μπήκε στη Μολδαβία. Η Επανάσταση άρχισε και ο ΑΥ με τους περίπου 2.000 άντρες που συγκέντρωσε, στράφηκε προς το Βουκουρέστι. Στις 24 Φεβρουαρίου ο ΑΥ κυκλοφόρησε προκήρυξη με τίτλο «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος» και κάλεσε στα όπλα τους Έλληνες της περιοχής.

Η εξέγερση στη Μολδοβλαχία καταδικάστηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις, οι οποίες έδωσαν άδεια στα οθωμανικά στρατεύματα να εισβάλουν.

Ο ΑΥ, με μερικές χιλιάδες πεζούς και λιγοστούς ιππείς, αντιμετώπισε τον πολυάριθμο οθωμανικό στρατό σε πολλές μάχες αλλά η αποφασιστικότερη μάχη που δόθηκε τον Ιούνιο του 1821 στο χωριό Δραγατσάνι, τελείωσε με ήττα των Ελλήνων.

Καταδιωκόμενος ο ΑΥ, πέρασε στην Αυστρία όπου φυλακίστηκε.

4

Για να καταπνίξει την επαναστατική δραστηριότητα, ο Χουρσίτ Πασάς έστειλε από τα Ιωάννινα τους πασάδες Κιοσέ Μεχμέτ και Ομέρ Βρυώνη. Τον πολυάριθμο οθωμανικό στρατό περίμεναν στην Ηράκλεια και στις γέφυρες του Γοργοποτάμου και της Αλαμάνας οι οπλαρχηγοί Πανουργιάς, Ιωάννης Δυοβουνιώτης και ΑΔ. Στις 23 Απριλίου 1821, οι Τούρκοι εκδίωξαν τους υπερασπιστές των δύο πρώτων θέσεων, τραυματίζοντας σοβαρά τον Πανουργιά και σκοτώνοντας τον συμπολεμιστή του Ησαΐα, επίσκοπο των Σαλώνων (Άμφισσας). Έπειτα στράφηκαν εναντίον των υπερασπιστών της Αλαμάνας.

Μετά από σκληρή μάχη, οι ελληνικές δυνάμεις οπισθοχώρησαν. Παρόλο που ο ΑΔ ειδοποιήθηκε να εγκαταλείψει τη θέση του, αυτός συνέχισε να πολεμά. Τραυματίστηκε, όμως, και πιάστηκε αιχμάλωτος. Ο Ομέρ Βρυώνης του πρότεινε να του χαρίσει τη ζωή με αντάλλαγμα να προσχωρήσει στον στρατό του. Ο ΑΔ αρνήθηκε και θανατώθηκε με φρικτό τρόπο.

5

Ο ΘΚ πρότεινε να πολιορκήσουν την Τριπολιτσά, που ήταν η κεντρική διοικητική, εμπορική και στρατιωτική έδρα των Τούρκων στην Πελοπόννησο. Οι Έλληνες θα κατόρθωναν να αποδυναμώσουν και τα υπόλοιπα κάστρα της περιοχής. Έτσι, με επικεφαλής τον ΘΚ κινήθηκαν προς την Τριπολιτσά. Μετά την νίκη στο Βαλτέτσι, οι Έλληνες αγωνιστές μπόρεσαν να πολιορκήσουν την Τριπολιτσά στενότερα.

Ο Δράμαλης, πασάς της Λάρισας και αρχηγός της εκστρατείας στην Πελοπόννησο, συγκέντρωσε 18.000 στρατιώτες και την άνοιξη του 1822 κατευθύνθηκε νότια.

Τότε, ο ΘΚ μαζί με άλλους αγωνιστές έθεσε υπό τον έλεγχό του τις διαβάσεις και τα περάσματα. Αλλά και άλλοι οπλαρχηγοί, όπως ο Νικηταράς, ο Παπαφλέσσας και ο αδελφός του Νικήτας Φλέσσας, κατέφθασαν για να βοηθήσουν.

Στις 26 Ιουλίου 1822, έγινε φονική μάχη στα Δερβενάκια, όπου ο Οθωμανικός στρατός καταστράφηκε και στα χέρια των Ελλήνων έπεσαν πολλά λάφυρα. Ο ΘΚ ανακηρύχθηκε αρχιστράτηγος.

6

Όταν άρχισε η Επανάσταση, ο ΚΚ εγκατέλειψε το εμπορικό ναυτικό, όπου ήταν πλοίαρχος, και πήρε μέρος σε καταδρομές εναντίον των Τούρκων. Τον Ιούνιο του 1822, ανατίναξε με το πυρπολικό του στο λιμάνι της κατεστραμμένης Χίου τη ναυαρχίδα του τουρκικού στόλου, στην οποία βρήκαν το θάνατο ο αρχιναύαρχος Καρά Αλής μαζί με περίπου 2.000 Οθωμανούς ναύτες και στρατιώτες.

Τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου, ο ΚΚ πυρπόλησε στην Τένεδο την αντιναυαρχίδα του νέου Τούρκου ναυάρχου, με αποτέλεσμα ο οθωμανικός στόλος να κλειστεί στην έδρα του στα Δαρδανέλια. Το 1824, ο ΚΚ κατέστρεψε δύο ακόμη τουρκικά πολεμικά πλοία στη Σάμο και τη Λέσβο, ενώ το 1826 τραυματίστηκε σε επίθεση εναντίον μιας τουρκικής φρεγάτας και κινδύνεψε να αιχμαλωτιστεί.

7

Μετά την πτώση του Μεσολογγίου, διορίστηκε από την επαναστατική Κυβέρνηση αρχιστράτηγος στη Στερεά Ελλάδα ο οπλαρχηγός ΓΚ και στάλθηκε να αντιμετωπίσει τον Κιουταχή. Ο ΓΚ, πρώην κλέφτης και έπειτα αρματολός στην περιοχή αυτή, είχε μεγάλη πολεμική πείρα.

Ο ΓΚ νίκησε τις οθωμανικές δυνάμεις στο Δίστομο, καθώς και σε επταήμερη μάχη που έδωσε εναντίον τους στην ορεινή Αράχοβα, τον Νοέμβριο του 1826. Έως τις αρχές του 1827, είχε κατορθώσει να εκδιώξει τα οθωμανικά στρατεύματα από το μεγαλύτερο μέρος της Στερεάς Ελλάδας. Στη συνέχεια, έσπευσε να βοηθήσει τους πολιορκημένους αγωνιστές στην Αθήνα.

Ωστόσο, την παραμονή της επίθεσης, μια μικρή συμπλοκή εξελίχθηκε σε μάχη. Ο ΓΚ, που ασθενούσε, όρμησε με το άλογό του στον τόπο της σύγκρουσης, αλλά τραυματίστηκε και ξεψύχησε την επόμενη. Ήταν 23 Απριλίου του 1827.

Ο απρόσμενος θάνατος του ΓΚ έριξε το ηθικό των πολεμιστών και η σύγκρουση κατέληξε σε μεγάλη καταστροφή του ελληνικού στρατεύματος.

8

Οι Μεγάλες Δυνάμεις αποφάσισαν να μεσολαβήσουν από κοινού για την επίλυση του Ελληνικού Ζητήματος. Η Υψηλή Πύλη όμως, ενθαρρυμένη από τις στρατιωτικές της επιτυχίες, αντέδρασε απορρίπτοντας τη μεσολάβηση.

Τότε, αγγλικά, γαλλικά και ρωσικά πολεμικά πλοία κατέπλευσαν στην Πύλο, για να εφαρμόσουν τις αποφάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων. Στη Ναυμαχία του Ν, τον Οκτώβριο του 1827, οι ναυτικές συμμαχικές δυνάμεις αντιμετώπισαν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο, καταστρέφοντάς τον ολοκληρωτικά. Η νίκη του στόλου των συμμαχικών δυνάμεων στο Ν επιτάχυνε τις εξελίξεις, οδηγώντας τελικά στην απελευθέρωση της Ελλάδας.

9

Ο ΙΚ καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια της Κέρκυρας. Διετέλεσε υπουργός των Εξωτερικών της Ρωσίας μέχρι το 1822, οπότε απομακρύνθηκε από τη θέση του και εγκαταστάθηκε στην Ελβετία. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1827, η Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον εξέλεξε Κυβερνήτη της Ελλάδας.

Η συγκεντρωτική διακυβέρνηση του ΙΚ και η σύγκρουσή του με πολλά τοπικά συμφέροντα προκάλεσαν  δυσαρέσκειες και αντιδράσεις. Στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831, ο ΙΚ δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο, με αποτέλεσμα να επικρατήσει αναρχία στη χώρα.